آیا حشرات احساس و آگاهی دارند؟ - وبلاگ کوجی هامی

به گزارش وبلاگ کوجی هامی، اگر چه علم هنوز نمی تواند با اطمینان پاسخ این سوال را بدهد؛ ولی بعد از خواندن این مقاله و قبل از آنکه سوسکی را زیر پا له کنید یا زنبوری را بکشید، کمی تامل کنید.

غزال زیاری: این روزها یک سری تحقیقات در جریان است که به اکتشاف های شگفت انگیزی درباره حشرات برمی گردد. بحث مطرح شده این است که زنبورهای عسل، فراز و نشیب های عاطفی متعددی دارند. زنبورهای عسل با اسباب بازی ها، سرگرم می شوند. سوسک ها شخصیت خاص و منحصر به فرد خودشان را دارند و بستگان خود را می شناسند و برای تصمیم گیری ها با هم متحد می شوند و مگس های میوه، حسی شبیه حس ترس را تجربه می نمایند و شاید دانستن این نکات، برای ما حیرت آور و عجیب باشد.

اطلاع از اینکه حشرات احساس داشته باشند، بحث تازه ای نیست. در سال 1872 بود که چارلز داروین در کتاب بیان هیجانات و احساس ها در انسان و جانوران نوشته بود: حتی حیوانات هم خشم، ترس، حسادت و عشق را ابراز می نمایند...

اگر حشرات با اسباب بازی ها، سرگرم می شوند و یا زمانی که مگس کش را به سمت شان می برید، احساس ترس و وحشت می نمایند، پس واضح است که آنها دارای احساس و مطلعی هستند و شاید بهتر باشد تا همین الان مگس کش را کنار بگذارید.

گرچه ما تا به امروز نمی دانیم که در داخل بدن حشرات چه می گذرد. اما عصب شناسان و فیلسوف ها اخیرا ایده مطلعی حشرات را جدی گرفته اند.

آیا حشرات احساس دارند؟

در مقاله ای که سال گذشته در مجله Science منتشر شد، فرانس د وال و کریستین اندروز، به این نکته اشاره کردند که علم معمولا بین احساسات و عواطف تمایل قائل می گردد. در این مقاله به این نکته اشاره شده که عواطف، حالات فیزیولوژیک یا عصبی قابل میزان گیری هستند و معمولا در رفتارهای ما منعکس می شوند. از سوی دیگر، احساسات، حالت های خودمطلع خصوصی هستند که به صورت عمومی قابل مشاهده نیستند و در نتیجه برای علم غیرقابل دسترسند.

ما اطمینان داریم که بقیه انسانها دارای احساسات هستند؛ چون می توانند به ما از احساساتشان بگویند ولی موجودات غیر از انسان و از جمله حیوانات، توانایی گفتن این موضوع را ندارند. آیا وزوز کردن زنبور به خاطر خشم و عصبانیتش است یا این وزوز فقط یک واکنش فیزیولوژیک نسبت به یک تهدید است؟ ما نمی دانیم. چون زنبورها نمی توانند از احساسات درونی شان به ما بگویند.

• هوش مصنوعی زبان حیوانات را می فهمد؟
• آجر باستانی 2900 ساله که معلوم شد کپسول زمان است!

البته حیوانات تنها موجوداتی نیستند که در ابراز آنچه در درونشان می گذرد ناتوانند. نوزاد انسان هم شرایط مشابهی دارد. همانطور که د وال و اندروز اشاره می نمایند، در دهه 1980 بود که پزشکان به این قطعیت رسیدند که نوزادان درد را احساس می نمایند و تا قبل از آن جراحی بر روی نوزادان، بدون استفاده از مواد بیهوشی انجام می شد.

در سال های اخیر، انسان ها به صورت تدریجی، نه تنها به آنالیز احساسات نوزادان و بچه ها خود، بلکه حیوانات نیز پرداخته اند. در یک دهه اخیر، کشورهای زیادی انجام آزمایشات علمی بر روی میمون های بزرگ را ممنوع نموده اند.آمریکا در سال 2015 تحقیقات بر روی شامپانزه ها را ممنوع خاطرنشان کرد و حالا ممنوعیت انجام تحقیقات علمی بر روی ماهی ها نیز در دست آنالیز است. دولت بریتانیا اخیرا لابستر، خرچنگ و اختاپوس را به عنوان موجودات حساس به رسمیت شناخته. اما هنوز چنین مباحثی درمورد حشرات مطرح نشده است.

ارتباط تکاملی

اندرو باررون، عصب شناس دانشگاه مک کواری در سیدنی استرالیاست. او و همکارانش تحقیقات زیادی را در خصوص مغز زنبورها انجام داده اند. در سال 2016، او و کالین کلین، فیلسوف علوم عصب شناختی دانشگاه ملی استرالیا، مقاله ای را منتشر کردند که استدلال می کرد که مغز حشرات، ظرفیت تجربه ذهنی را داراست.

استدلال بارون و کلین براساس تحقیقات بایرون مرکر، عصب شناس سوئدی بود که آنالیز های او نشان می داد که اشکال اساسی تر مطلعی، نه تنها در قشر مغز (که حشرات فاقد آن هستند)، بلکه در ساختارهای زیرقشری مغز (که حشرات از آن بهره مندند) واقع شده است. بارون دراین باره می گوید: این ساختارهای زیرقشری بسیار بزرگ هستند و قدرت پردازش زیادی دارند و درعین حال ارتباطات بسیار پیچیده ای بین آنها برقرار است.

بارون این موضوع را تحت عنوان یک سیستم کنترل رفتاری که با ایجاد یک مدل ابتدایی از ارگانیسم در فضا عمل می نماید توصیف نموده است. او در این رابطه گفته: سوسکی که برروی سنگ های پاسیوی خانه می چرخد، نسبت به محیط اطرافش حس و مطلعی دارد. او این را دیدگاه خودمحوری از دنیا می نامد و معتقد است که سوسک می داند که کجا متوقف گردد، سنگ فرش از کجای سطح زمین آغاز می گردد و به احتمال زیاد گرمای خورشید را برروی قفسه سینه اش و نرمی خزه زیر پایش را حس می نماید.

بارون با احتیاط به این نکته اشاره می نماید که بین مطلع بودن و خودمطلع بودن و بعلاوه بین خود مطلع بودن و توانایی انعکاس این مطلعی تفاوت هایی وجود دارد. به گفته بارون، جایی در بین همه این انواع مطلعی، مطلعی حشرات واقع شده است. او معتقد است که اگر مرکر درست گفته باشد، ما می توانیم سطح مطلعی بسیار بسیار زیادی را به یک حشره تعمیم دهیم. به بیانی دیگر، حس یک سوسک بودن به مراتب بسیار متفاوت از حس انسان بودن است ولی این احتمال هم وجود دارد که این حس ها تا حدودی شبیه باشند.

بارون و کلین در عین حال استدلال می نمایند که این ساختارها ممکن است پیشینیان تکاملی شکل مطلعی ما باشند. بارون در این باره گفته: این سیستم های کنترل رفتاری، به مکنده ماهی ها برمی گردند. البته به نظر نمی رسد که ناگهان ماهیت کنترل رفتاری از زمانی که ایجاد قشر مغز، به شکلی اساسی تغییر نموده باشد.

آغازی بر مطلعی حشرات

جسیکا ویر، دستیار متصدی جانورشناسی بی مهرگان در موزه تاریخ طبیعی آمریکاست. تحقیقات او بر تکامل سازگاری های رفتاری و فیزیولوژیکی حشرات متمرکز است. او از اینکه شباهت ها در ساختارهای زیرقشری مغز در مطلعی حشرات چه معنایی دارد، مطمئن نیست و در این رابطه گفته: ما واقعا اطلاعات کافی برای تمایز آنچه بین هوشیاری و مطلعی از محیط است را نداریم. از دید انسانی، این به چشم ما مطلعی می آید.

البته او ایده توسعه بحث مطلعی را دوست دارد و در این باره می گوید: ما تازه در ابتدای مسیر این نوع تحقیقات هستیم. درها برای کاوش در این حوزه تازه باز شده اند. این بدان معناست که ما ممکن است از نگاه انسان محور بودن به معنای هوشیاری دست برداریم.

منبع: discovermagazine

227227