خلع سلاح دیپلماسی - وبلاگ کوجی هامی

به گزارش وبلاگ کوجی هامی، ممکن است روحانی سخنانش را اینگونه توجیه کند که برای عدم فعال سازی مکانیزم ماشه از جانب طرف های دیگر مذاکرات ضروری است چنین اطمینانی به آنها داده گردد که ایران هرگز از برجام فراتر نخواهد رفت.

به گزارش گروه رسانه های وبلاگ کوجی هامی، سید محمد عماد اعرابی طی یادداشتی در روزنامه کیهان نوشت : وقتی محمدجواد ظریف و عباس عراقچی در شروعین روزهای مذاکرات شان با 5+1 از عدم تأثیر تحریم ها بر ایران گفتند، تقریبا هیچ کس حرف آنها را جدی نگرفت. دست کم در خصوص تیم آمریکایی که چنین بود؛ چون پیش از آن رئیس جمهور ایران در تبلیغات انتخاباتی بر اوضاع نامناسب مالی ایران مانور فراوانی داده بود و با جمله خوب است که سانتریفیوژها بچرخند، اما مهم است که چرخ کشور هم بچرخد، و چرخ صنعت هم بچرخد. تحلیل گران غربی را به این نتیجه رساند: روحانی با اشاره به مسئله هسته ای و این که چگونه مردم ایران از تحریم ها رنج می برند، خود را از بقیه متمایز کرد. آقای روحانی حتی پا را از این هم فراتر گذاشت و به فاصله سه هفته پس از شروع دور جدید مذاکرات در نیویورک از خزانه خالی کشور گفت: دولت در شرایطی کار خود را شروع نموده است که با خزانه خالی با انبوهی از بدهکاری روبرو بوده است. این اظهارات می توانست نقش مؤثری در تضعیف موضع دیپلمات های ایرانی در مذاکرات داشته باشد. در واقع آقای روحانی با این اظهارات زبان مذاکره نمایندگانش را در مقابل همتایان غربی شان کوتاه نموده بود.

مشابه این اتفاق یک بار دیگر در تیرماه 1394 افتاد. در آخرین ساعات قبل از اعلام توافق نهایی برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) در حالی که محمدجواد ظریف سخت مشغول آخرین چانه زنی ها با جان کری برای به دست آوردن اندک امتیازی بیشتر بود؛ این توییت بی موقع رئیس جمهور روحانی بود که مشت دیپلمات هایش را باز نموده و به آمریکایی ها اطمینان خاطر داد که ایران راضی به پذیرفتن توافق با همان شرایط است. وندی شرمن معاون سیاسی وقت وزارت خارجه آمریکا و نماینده این کشور در مذاکرات 5+1 می نویسد: یک روز قبل، روحانی، رئیس جمهور ایران، توییتی زده بود به این مضمون که توافق تقریبا آماده است. با آنکه او خیلی سریع این توییت را پاک کرد، اما دست ایران را رو کرد. آنها دیگر در موقعیتی نبودند که توافق را از بین ببرند.[تغییر دهند.]

در گرما گرم تبلیغات دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در 18 اردیبهشت 1396 باز هم رئیس جمهور اظهارات جنجالی دیگری عنوان نمود که در صدر اخبار رسانه های خارج کشور نهاده شد. او در جمع حامیانش در سالن ابن سینای شهر همدان از 38 سال اعدام و زندان توسط رقبایش در ایران گفت. اظهاراتی که همان زمان نیز با تعجب مسئولان کشورمان همراه شد و معاون اول وقت قوه قضائیه را به واکنش وا داشت. ناگفته می توان حدس زد که با این اظهاراتِ رئیس جمهور، نمایندگان ایران در مجامع بین المللی حقوق بشری به سختی می توانستند موضع خود در دفاع از رعایت حقوق بشر در ایران را حفظ نمایند.

به نظر می رسید بی مبالاتی در ابراز نظرها و اظهار سخنان نسنجیده ای از این دست در دولت یازدهم و دوازدهم تبدیل به عادت شده بود. 18 اردیبهشت 1397 دولت آمریکا در حالی با امضای دونالد ترامپ از برجام خارج شد که ظاهرا مطمئن بود همتایان ایرانی شان علیرغم عهدشکنی آنها تمایلی به پاسخ گویی متقابل ندارند. آقای روحانی درست یک روز قبل یعنی 17 اردیبهشت 1397 در خراسان رضوی گفته بود: اگر اهداف برجام بدون آمریکا محقق گردد، چه بهتر! حتی معاون رئیس جمهور نیز 8 ماه پیش از آن در 17 شهریور 1396 به روزنامه اشپیگل آلمان گفته بود: اگر فقط آمریکا برجام را ترک کند، ما متعهد می مانیم.

این اظهارات به وضوح، توان چانه زنی را از دیپلمات های ایرانی می گرفت. در حالی که واکنش متقابل به دولت آمریکا در خروج از برجام می توانست به عنوان تهدیدی معتبر در دست مذاکره نمایندگان ایرانی باشد، رئیس جمهور و بعضی مقامات ارشد دولت پیشاپیش با سخنانی نسنجیده که رویکرد ایران در واکنش به اقدامات طرف غربی را فاش می کرد، این اهرم فشار را خنثی می کردند.

اما این اتفاق در سوی مقابل میدان کاملا برعکس بود. ایالات متحده همواره به دنبال حمایت از دیپلماسی با یک تهدید معتبر می گشت و این اصل را در دستورکار خود قرار داده بود. آنها تهدید نظامی را در کنار مذاکرات 5+1، همواره روی میز نگه داشتند.وقتی ایران آژانس بین المللی انرژی اتمی را در جریان ساخت و بهره برداری تأسیسات هسته ای فردو گذاشت، آمریکایی ها بلافاصله با توجه به مشخصات فنی سایت فردو، متوجه کم اثر شدن تهدید نظامی شان در این مورد شدند و بر همین اساس پروژه ای تسلیحاتی برای ساخت بمبی سنگرشکن را تعریف کردند که قادر به انهدام تأسیسات زیرزمینی فردو باشد. اینکه آیا این پروژه توانست به هدف مد نظر دست یابد یا نه، می تواند موضوع گزارش دیگری باشد. آنچه مهم به نظر می رسد این است که بدانیم آمریکایی ها با این راهبرد، موضع مذاکره نمایندگان شان را تقویت و قدرت چانه زنی شان را افزایش می دادند. شرمن مغرورانه به این سیاست دولت آمریکا اشاره می نماید و می گوید: هیچ دولت دیگری توانایی نظامی ما را ندارد تا با تهدیدی معتبر، دیپلماسی را حمایت کند.

در حالی که کارزار فشار حداکثری علیه ایران از جانب آمریکا به اوج خود می رسید. یک بار دیگر این آقای روحانی بود که سخنرانی دیگری این بار در کرمان انجام داد و در جلسه شورای اداری استان کرمان، شرایط ایران را سخت تر از دوران جنگ توصیف کرد. سخنانی که با استقبال گسترده رسانه های آمریکایی و اروپایی روبرو شد و آن را شاهدی بر تأثیرگذاری سیاست جدید آمریکا در اعمال فشار بیشتر بر ایران تلقی کردند. بر این اساس در شرایطی درست مشابه روزهای شروعین دولت یازدهم، از این پس به سختی بتوان پای میز مذاکره دیپلمات های غربی را قانع کرد که سیاست های تحریمی شان بر ایران اثرگذار نبوده است.

حالا بیایید به تازه ترین اظهارات رئیس جمهور در جمع نخبگان سیاسی و مالی ژاپن که روز گذشته ایراد شد بپردازیم. حسن روحانی در این ملاقات گفت: یکی از ویژگی های ما ایرانی ها، این است که وقتی توافقی را امضا کردیم در هیچ شرایطی امضاءمان را زیر پا نخواهیم گذاشت. در خصوص ویژگی های ایرانیان می توان بعدها به تفصیل صحبت کرد اما متأسفانه رئیس جمهور با این اظهارنظر باز هم طرف غربی را بر عهدشکنی هایش مصمم تر می کرد و این اطمینان را به آنها می داد که از جانب ایران با پاسخی متقابل روبرو نخواهند شد. ایشان در همین جلسه ادامه دادند: به دنیا ثابت کردیم که پای تعهدات خودمان می ایستیم و علیرغم اینکه طرف تعهد به بخشی از تعهداتش عمل ننموده و یا یکی از آنها به طور کامل خارج شده ما همچنان در تعهد خودمان باقی هستیم. به سختی بتوان در چارچوب فعلی مسائل سیاست خارجی ایران این گزاره را منطقی به حساب آورد و اثبات چنین رفتاری از جانب ایران به دنیا را دستاورد محسوب کرد. در حالی که محاسبات عقلانی حکم می نماید چماق خروج از برجام را بالا نگه داشته و راه را برای چانه زنی بیشتر در میدان مذاکرات باز کنیم متأسفانه رئیس جمهور بار دیگر با اظهار نظراتی نسنجیده دیپلماسی اش را بی اعتبار و دیپلمات هایش را خلع سلاح کرد.

ممکن است آقای روحانی سخنانش را اینگونه توجیه کند که برای عدم فعال سازی مکانیزم ماشه از جانب طرف های دیگر مذاکرات ضروری است چنین اطمینانی به آنها داده گردد که ایران هرگز از برجام فراتر نخواهد رفت. اما به نظر می رسد این توجیه لغزنده، خود شروع بحث و تأملاتی دیگر خواهد شد که اصولا چرا چنین مکانیزمی در برجام وجود دارد؟ مسئولان دولت با چه توجیهی تن به این مکانیزم داده اند که امروز از آن هراس دارند و مهم تر از همه، آن روز که منتقدان به درستی نقش مکانیزم ماشه را در برنامه جامع اقدام مشترک تبیین نموده و نسبت به آن هشدار می دادند چرا هیچ گوش شنوایی نبود!؟

بازگشت به صفحه رسانه ها